Numer PESEL – czy wiesz o nim wszystko?
PESEL to skrót od nazwy – Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności. Pierwowzorem obecnego systemu zwanego rejestrem PESEL był stworzony na początku lat 70-tych XX wieku system o nazwie MAGISTER. Miał nieco inną funkcję niż obecny system. Został powołany w konsekwencji wydarzeń z marca 1968 r. Władza postanowiła utworzyć system, który będzie w stanie zewidencjonować wszystkich obywateli, posiadających wyższe wykształcenie. MAGISTER zawierał informacje o przebiegu kariery zawodowej oraz naukowej. System ten okazał się bardzo funkcjonalnym narzędziem i dlatego właśnie podjęto decyzję o utworzeniu rejestru dla wszystkich obywateli PRL. W konsekwencji tego powstał właśnie rejestr PESEL.
PESEL to jedenastocyfrowy zbiór cyfr, który pozwala na identyfikację osoby, która go posiada. Numer PESEL zawiera w sobie datę urodzenia, numer porządkowy, oznaczenie płci i liczbę kontrolną.
Najczęściej numer PESEL nadawany jest z urzędu przez polski urząd stanu cywilnego przy sporządzaniu aktu urodzenia dla dziecka, które urodziło się na terytorium Polski. Dotyczy to dzieci polskich obywateli, jak również obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin, którzy zamieszkują terytorium państwa polskiego i w związku z tym uzyskali prawo stałego pobytu oraz cudzoziemców, którzy uzyskali w Polsce:
- prawo stałego pobytu
- zezwolenie na pobyt stały
- status uchodźcy
- ochronę uzupełniającą
- azyl
- zgodę na pobyt tolerowany
- ochronę czasową
- zgodę na pobyt z powodów humanitarnych
PESEL może być też nadany przez urząd gminy:
- przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy (dla obywateli Polski, którzy nie mają numeru PESEL)
- przy ubieganiu się o dowód osobisty (dla obywateli Polski, którzy mieszkają za granicą i nie mają numeru PESEL)
- przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy (dla obywateli Polski, którzy nie mają numeru PESEL)
- przy ubieganiu się o dowód osobisty (dla obywateli Polski, którzy mieszkają za granicą i nie mają numeru PESEL)
Nadawanie numeru PESEL odbywa się też przez krajowy urząd paszportowy. Dzieje się tak przy ubieganiu się o paszport (dla obywateli Polski, którzy mieszkają poza granicami kraju i nie mają nadanego numeru PESEL).
Istnieje też możliwość nadania numeru PESEL przez konsula RP. Taka sytuacja może mieć miejsce podczas ubiegania się o paszport przez obywateli Polski, którzy mieszkają za granicą, a którzy nie mają numeru PESEL i składają w konsulacie wniosek o wydanie paszportu.
Odmiennym trybem będzie otrzymanie numeru PESEL na wniosek.
Taki wniosek należy złożyć w urzędzie gminy. Właściwym będzie ten, który dokonał zameldowania na pobyt czasowy. W przypadku braku miejsca zameldowania będzie to urząd gminy, na terenie którego ma miejsce siedziba pracodawcy. Gdy nie ma możliwości ustalenia właściwego urzędu gminy na podstawie powyższych kryteriów – odpowiedni urząd dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy. Procedura wygląda następująco: osoba (lub jej przedstawiciel ustawowy) składa pisemny wniosek (oraz jest uzasadnienie) wraz z dokumentami na potwierdzenie danych zawartych we wniosku (przykładowo: paszport lub akty stanu cywilnego) do właściwego urzędu. We wniosku trzeba podać faktyczną podstawę prawną, na podstawie której mamy obowiązek posiadania numeru PESEL. Jeśli jest to sytuacja, w której jakiś urząd (na przykład: ZUS lub Urząd Skarbowy) wymaga od nas podania numeru PESEL, to właśnie ten organ powinien wskazać nam przepis prawa, z którego wynika obowiązek posiadania numeru PESEL.
Co zawiera Rejestr PESEL?:
Rejestr PESEL zawiera szereg informacji i danych osobowych określających konkretnego obywatela lub rezydenta Polski:
- nazwisko i imię (lub imiona)
- nazwisko rodowe
- imiona i nazwiska rodowe rodziców
- datę urodzenia
- miejsce urodzenia i kraj urodzenia
- stan cywilny
- numer aktu urodzenia i oznaczenie urzędu stanu cywilnego sporządzenia aktu
- płeć
- obywatelstwo (lub status bezpaństwowca)
- imię i nazwisko rodowe oraz numer PESEL małżonka (jeśli został mu nadany)
- data zawarcia związku małżeńskiego (numer aktu małżeństwa, a także oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym został sporządzony)
- data rozwiązania związku małżeńskiego (sygnatura akt oraz oznaczenie sądu, który małżeństwo rozwiązał, a także sygnatura akt i oznaczenie sądu, który ustalił nieistnienie małżeństwa, sygnatura akt oraz oznaczenie sądu, który dokonał unieważnienia małżeństwa, data zgonu współmałżonka albo data znalezienia zwłok, numer aktu zgonu wraz z oznaczeniem urzędu stanu cywilnego sporządzenia aktu)
- adres i data zameldowania na pobyt stały
- kraj aktualnego i poprzedniego miejsca zamieszkania
- data wymeldowania z miejsca pobytu stałego
- data wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej ( gdy trwa dłużej niż 6 miesięcy) i wskazanie kraju wyjazdu
- data powrotu z wskazanego powyżej wyjazdu
- seria, numer i data ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego (dotyczy obywatela polskiego) oraz oznaczenie organu wydającego ten dokument
- seria, numer oraz data ważności ostatniego wydanego paszportu dla obywatela polskiego
- seria, numer oraz data ważności dokumentu podróży cudzoziemca
- data zgonu/ data znalezienia zwłok oraz numer aktu zgonu wraz z oznaczeniem urzędu stanu cywilnego sporządzenia aktu
Co oznaczają cyfry zawarte w numerze PESEL?
Każda z 11 cyfr w numerze PESEL ma swoje specjalne znaczenie.
Podzielone są w następujący sposób:
RRMMDDPPPPK
RR – to 2 ostanie cyfry roku urodzenia (dla osoby urodzonej w roku 1992 – liczba 92
MM – to miesiąc urodzenia (dla osoby urodzonej w marcu 1993 roku – liczba 03; dla osób urodzonych po 1999 roku, w latach 2000-2099 miesiące będą oznaczane kolejno liczbami od 21 do 32, gdzie 21 to styczeń, a 32 do grudzień)
DD – to dzień urodzenia (dla osoby urodzonej 13 marca 1993 roku – liczba 13)
PPPP – to liczba porządkowa oznaczająca płeć. U kobiety ostatnia cyfra tej liczby jest parzysta (na przykład – 0, 2, 4, 6, 8), natomiast u mężczyzny – nieparzysta (na przykład 1, 3, 5, 7, 9),
K – to cyfra kontrolna.
Jako przykład posłuży nam numer PESEL 0207080362. Polecam dla sprawdzenia posłużyć się swoim własnym numerem PESEL.
Należy pomno9żyć każdą kolejną cyfrę z numeru PESEL przez odpowiednią wagę:
1-3-7-9-1-3-7-9-1-3. Czyli dla naszego przykładowego numeru PESEL będzie to wyglądało w następujący sposób:
0 * 1 = 0
2 * 3 = 6
0 * 7 = 0
7 * 9 = 63
0 * 1 = 0
8 * 3 = 24
0 * 7 = 0
3 * 9 = 27
6 * 1 = 6
2 * 3 = 6
Następnie dodaj do siebie otrzymane wyniki, pomijając pierwszą cyfrę w przypadku wyniku dwucyfrowego (na przykład w naszym działaniu nr 4 otrzymaliśmy wynik 63. Zamiast 63 dodaj 3).
0 + 6 + 0 + 3 + 0 + 4 + 0 + 7 +6 + 6 = 32
Uzyskany wynik (32) odejmij od liczby 10.
Uwaga: jeśli w trakcie dodawania otrzymasz liczbę dwucyfrową, należy odjąć tylko ostatnią cyfrę (czyli w naszym przykładzie zamiast 32 odejmiemy 2). Ostatnie działanie (czyli 10 – 2 = 8) pozwoli nam uzyskać liczbę kontrolną = 8.
Pełny numer PESEL to: 02070803628
Czym jest GENERATOR PESEL?
Generator PESEL jest narzędziem, stworzonym do generowania numerów PESEL. Przy pomocy takiego generatora mamy możliwość przetestowania w prosty sposób aplikacji i formularzy, służących do wprowadzania danych osobowych. Program wygeneruje numer PESEL na podstawie podania daty i wyboru płci. Generatory PESEL służą przede wszystkim generowaniu numerów PESEL, służących do celów testowych. Jest to pomoc w pracy programistów. Generowanie numeru PESEL służyć może sprawdzeniu funkcjonalności systemów teleinformatycznych (np. walidacji danych lub automatycznego wyciągania informacji z numerów PESEL, które są wprowadzane poprzez interfejsy oprogramowania). Wygenerowane numery PESEL są też czasem wykorzystywane do tworzenia testowych kont użytkowników. Zabrania się natomiast generowania numerów, służących do działań niezgodnych z przepisami prawa.